Kup Sajamskih gradova, Kup pobjednika kupova, te Intertoto kup su takmičenja koja su svake godine održavana pod pokroviteljstvom krovne evropske organizacije (UEFA), ali je upravo zadnji bio najspecifičniji i najčudniji.
Intertoto kup se smatrao ljetnjim takmičenjem, jer se završavao u “kupačkoj” sezoni, a na kraj samog takmičenja imali smo trojicu finalista!?
Inicijatori za formiranje Intertoto kupa su bili Švajcarac Ernst Tomen i austrijski fudbaler i trener Karl Rapan. Tomson koji je započeo fudbalsko klađenje u Švajcarskoj 1932, imao je veliki interes u odigravanju mečeva tokom ljetnje pauze. UEFA prvobitno nije bila naklonjena da podrži takmičenje, smatrajući njenu kladioničarsku pozadinu neukusnom. Ipak su dozvolili kreiranje novog turnira, ali su se uzdržali od zvaničnog uključenja. Klubovi koji su se kvalifikovali na neko zvanično takmičenje, kao što su Kup evropskih šampiona i Kup pobjednika kupova, nisu imali pravo da učestvuju u Intertoto kupu.
Prvi turnir je održan 1961. pod imenom Međunarodni fudbalski kup. Prvobitno je kup imao grupnu fazu, koja je vodila u nokaut fazu, a završavao se finalnom utakmicom. Do 1967. postalo je previše teško da se organizuju utakmice, tako da su nokaut faza i finale izbačeni, ostavljajući turnir sa samo grupnom fazom i bez pobjednika. Tako da su pobjednici grupa dobijali nagradu od 10 do 15 hiljada franaka.
Do 1995. UEFA je preispitala svoju odluku, preuzela zvaničnu kontrolu nad takmičenjem i promjenila format. Prvobitno su dva pobjednik dobijala mjesto u UEFA kupu (današnja Liga Evrope). Uspjeh jednog od prvih pobjednika Intertoto kupa, Bordoa, koji je stigao čak do finala UEFA kupa u sezoni 1995/96., podstiču UEFA-u da doda treće mjesto za UEFA kup 1996.godine
Mnogim klubovima se takmičenje nije sviđalo i smatrali su da im remeti pripreme za novu sezonu. Kao posljedica toga, oni se nisu prijavljivali da učestvuju čak i ako su stekli pravo. Konkretno, nakon što je kup reorganizovan 1995, klubovi u Engleskoj bili su skeptični u vezi takmičenja, nakon što su im prvobitno bila ponuđena tri mjesta u kupu, svi engleski premijerligaški klubovi su odbili da učestvuju. Nakon što je zaprećeno zabranom igranja svih engleskih klubova u UEFA takmičenjima, situacija je na kraju bila razrešena ulaskom tri engleska kluba sa oslabljenim timovima i niko od njih se nije kvalifikovao u UEFA kup.
U sledećim godinama, UEFA je dozvolila državama da se odreknu svojih mjesta. Na primjer, 1998. su se Škotska, San Marino i Moldavija odrekli svojih mjesta, a Engleska, Portugal i Grčka su se odrekli jednog od svoja dva mjesta, tako da je Kristal Palas učestvovao iako je sezonu završio na poslednjem mjestu u Premijer ligi.
U decembru 2007, nakon postavljanja Mišela Platinija kao novog predsjednika UEFA, objavljeno je da će Intertoto kup biti ukinut od 2009. Ovo je bio dio niza promena koje su napravljene u sistemu UEFA kupa/Lige šampiona. Umjesto da se timovi kvalifikuju u Intertoto kup, oni se sada kvalifikuju direktno u kvalifikacionu fazu za UEFA Ligu Evrope.
BUDUĆNOST DEBITOVALA, A SVOJE UČEŠĆE UPISAO JE I GRBALJ
Od ekipa iz bivših državnih zajednica novosadska Vojvodina je najviše puta bila učesnik Intertoto kupa (sedam učešća), a svoj nastup u sklopu istog takmičenja od klubova iz Crne Gore izborila je prva Budućnost i to još 1995. godine kao drugoligaš!?
Budućnost je osvojila prvo mjesto u Prvoj B ligi SR Jugoslavije (drugi rang takmičenja) i stekla pravo učešća u Intertoto kupu koji je tada imao grupnu fazu takmičenja. Svoja dva meča “plavi” su igrali u Beogradu gdje su remizirali sa Neonom (Kipar) te u spektakularnom meču su bili poraženi od OFI-ja iz Grčke sa 4:3. Na preostala dva meča su gostovali Termis Parni u Estoniji (pobjeda 3:1) i Bajer Leverkuzenu gdje su poraženi sa 3:0.
Drugi nastup Budućnosti se mnogo više pamti, a uslijedio je deset godina kasnije. U tom trenutku igralo se po nokaut sistemu (jedan meč kod kuće, jedan na strani), a u prvom kolu Budućnost je lako izbacila Valetu sa Malte (5:0; 2:2) da bi u drugom se ukrstila sa Deportivom iz La Korunje koji je godinu dana ranije došao do polufinala Lige šampiona.
Na Riazoru je bilo 3:0, ali je Pod Goricom “plavi” tim dugo vodio sa 2:0 i pritiskao Superdepo do te mjere da se egal mogao osjetiti. Međutim ,preiskusni Deportivo je postigao jedan gol za konačnih 2:1 i plasman dalje.
Pored Budućnosti još tri crnogorska kluba učestvovala su u “Ljetnjem kupu” – Sutjeska, Zeta i Grbalj i to dva puta!
Sutjeska je u doba zajedničke države (SRJ) bila tim koji se uvijek borio za gornji dio tabele. Tako je 2003. godine kao četvrtoplasirana otišla u ovo takmičenje gdje je u prvom kolu lako eliminisala Union iz Luksemburga, a u drugom, rovovskom, meču je eliminisana od Tamperea iz Finske (prvi meč 0:0, te pobjeda Tamperea u Nikšiću 1:0).
Zeta je obilježila završne godine zajedničke lige, te je 2006. stekla pravo učešća i nastup je okončala u prvom kolu pošto je bolji od “vukova” bio slovenački Maribor (2:1; 2:0). Problem za Zetu je bio i tim veći što je svoj meč morala da igra u Beogradu na stadionu Partizana jer ni stadion Pod Goricom, a još manje Trešnjica nisu ispunjavali minimum kriterijuma za odigravanje meča pod organizacijom UEFE.
Grbalj je bio učesnik i 2007. i završne 2008. godine (oba puta 4. mjesto u šampionatu), kao jedini predstavnik nezavisne Crne Gore.
Glorija Bistrica (Rumunija) je eliminisala grbljane 2007. godine, dok je 2008. ostvarena i prva evropska pobjeda tima sa primorja. U EX YU susretu eliminisan je Čelik iz Zenice zbog većeg broja datih golova u gostima (2:3; 1:2). Ni u drugom kolu Grbalj se nije obrukao protiv mnogo jačeg Sivaspora iz Turske. Prvi meč je završen bez pobjednika 2:2, a u revanšu u Nikšiću bilo je 2:1 za Sivaspor.
PREKO 30 ŠAMPIONA!
Tokom svoje istorije Intertoto kup davao je po tri pobjednika (osim 2006, 2007. i 2008, kada se dobijao po jedan šampion), čak 30 različitih timova osvajalo je ovo takmičenje. Najuspješniji su Štutgart, Hamburger, Šalke i Viljareal, jedini klubovi koji su po dva puta podizali pehar.
Zemlja koja je dala najviše šampiona je Francuska (12 – Strazbur, Bordo, Gengam, Bastija, Lion, Okser, Monpelje, Pari Sen Žermen, Troa, Lil, Lens i Marsej), od Italijana su se radovali Juventus, Bolonja, Udineze i Peruđa, od Španaca Valensija, Selta, Malaga i Viljareal, od Engleza Vest Hem, Fulam i Aston Vila… Posljednji šampion bila je portugalska Braga.
